Laureaci drugiej edycji programu KOŚCIUSZKO

Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii im. gen K. Kaczkowskiego został laureatem drugiej edycji programu badań naukowych z obszaru obronności realizowanych przez polskich naukowców powracających z zagranicznych ośrodków naukowych pn. KOŚCIUSZKO. Celem Programu jest m.in. wsparcie powrotu do kraju polskich naukowców, którzy po opuszczeniu kraju podjęli pracę w zagranicznych ośrodkach naukowych, chcących powrócić do Polski i podjąć badania naukowe w uczelniach, instytutach badawczych i szpitalach klinicznych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.

W ramach Programu finansowane są projekty badawcze zgodne z obowiązującymi Priorytetowymi Kierunkami Badań w resorcie obrony narodowej. Program realizowany jest poprzez organizację konkursów.

Laureatami drugiej edycji Programu zostali czterej naukowcy o uznanym autorytecie w kraju i za granicą, którzy jako kierownicy projektów, realizują w jednostkach WIHE, wybrane projekty badawcze. Łączna kwota czterech projektów wynosi prawie 8 mln zł.

Zwycięskimi naukowcami zostali:

Profesor jest absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Warszawie (1986). W 1989 r. uzyskał stopień doktora na w/w Uniwersytecie, a następnie w 1997 stopień doktora habilitowanego.

Profesor D. Górecki zrealizował szereg staży naukowych i jest laureatem wielu nagród. Wśród nich:

2011

Fulbright Distinguished Scholarship

2009

Nagroda im. J. Konorskiego. (Coroczna nagroda Polskiej Akademii Nauk za najlepszą publikację badawczą w dziedzinie neurobiologii).

2002

II Nagroda, XIX Międzynarodowe Spotkanie Szwajcarskie Towarzystwo Neuropatologii, St. Moritz.

1996

The Wellcome Trust Research Career Development Fellowship

Profesor D. Górecki, po uzyskaniu stopnia doktora nauk medycznych, rozpoczął badania nad dystrofią mięśniową Duchenne`a, w ramach badań post-doktorskich, pod kierunkiem prof. Eric A. Barnarda na Uniwersytecie w Cambridge, następnie badania kontynował w Royal Free University College w Londynie, gdzie także uzyskał stypendium na rozwój kariery naukowej (Research Career Development Fellowship) z Wellcome Trust. Po przeniesieniu do Portsmouth w 2000 piastował kolejno funkcje starszego wykładowcy medycyny molekularnej, profesora nadzwyczajnego (2004) a od 2007 Profesora Medycyny Molekularnej w Szkole Farmacji i Nauk Biomedycznych, Uniwersytetu w Portsmouth, w Wielkiej Brytanii.

W 2011 r. otrzymał prestizowe stypendium Fullbrighta (Distinguished Fulbright Scholarship), które umożliwiło mu pracę w Harvard Medical School.

W Uniwersytecie w Portsmouth profesor Górecki zasiada w wielu gremiach eksperckich dotyczących realizacji i promocji badań naukowych. Jako dyrektor ds. badań naukowych prowadzi prace nad opracowaniem i wdrażaniem strategii badawczej oraz działa na rzecz inwestycji strategicznych wspierających naukowców. W ramach współpracy z Polską zaproponował i ustanowił porozumienie o współpracy między Uniwersytetem w Portsmouth a Instytutem Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. Jest takze przewodniczacym Kolegium Profesorow swojego uniwersytetu.

Profesor Górecki jest ekspertem i doradcą szeregu instytucji naukowych na świecie, z czego wymienić należy chociażby: członkostwo rady doradczej w Departamencie Farmacji i Farmakologii na Uniwersytecie w Padwie we Włoszech; członkostwo Komitetu Akademickiego ds. Programów Doktoranckich, Universidad Europea, Madryt, Hiszpania czy wcześniejsze funcje członka komitetów sterujących trzech grantów UE (Advanced Microscopy Network, Trans-channel Neuroscience Network i Peptide Research Network of Excellence), zrzeszających ponad 40 ośrodków badawczych we Francji, Belgii i Wielkiej Brytanii. Został tez zaproszony do udzialu w pracach Forum Belwederskiego pomiedzy Polską i Wielką Brytanią.

Profesor Górecki jest autorem i współautorem ponad 100 publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach zagranicznych.

Aktualnie jest kierownikiem projektu uzyskanego w II edycji konkursu “Kościuszko” pt. „Genetyczno-proteomiczna analiza receptora purynergicznego P2X7 w warunkach fizjologicznych i patologicznych” do realizacji w WIHiE w latach 2018-2020.

Opis projektu

Uszkodzenie tkanki uruchamia odpowiedź zapalna niezbędną do wyeliminowania obumarłych komorek, a także do regeneracji bądź powstania blizny. W niektórych patologiach, ta odpowiedź układu immunologicznego zmienia się z ostrej, promującej regenerację, w przewlekłą, która nasila uszkodzenie i wloknienie. Zdolność do wyciszenia mechanizmów uszkadzających i promowania procesów naprawczych jest kamieniem milowym medycyny regeneracyjnej.

Jednym z mediatorow zapalenia jest pozakomórkowy trifosforan adenozyny uwalniany z uszkodzonych komorek a w którego prozapalnej ścieżce sygnałowej krytyczną rolę pełni receptor P2X7. Receptor ten jest eksprymowany przez niemal wszystkie komórki odpornościowe a jego aktywacji przypisuje się kluczowa rolę w chorobach o podłożu zapalnym. Antagonizm P2X7 może oferować ukierunkowaną alternatywę dla leków przeciwzapalnych i immunosupresyjnych. W tym celu konieczne jest jednak pełne zrozumienie funkcji tego receptora – jego szlakow sygnałowych, oddziaływan molekularnych, ekspresji specyficznej tkankowo i jego funkcjonalnej regulacji. W przeciwnym razie ryzykujemy, że ukierunkujemy nasze działania w sposób niewłaściwy.

Dlatego celem niniejszego projektu jest zrozumienie różnorodności mechanizmów przekazywania sygnałów przez receptor P2X7, a także poznanie jego struktury w określonych komórkach i tkankach in situ. Ten cel będzie realizowany na unikalnym modelu myszy P2X7ki/ko przy zastosowaniu najnowszych metod biologii molekularnej i komórkowej, technik proteomicznych oraz immunolokalizacji z wykorzystaniem mikroskopii konfokalnej i rentgenowskiej.

Identyfikacja mechanizmów umożliwiających rozwój terapii zmniejszających skutki uszkodzenia tkanek i blokujacych chroniczny stan zapalny a promujących proces regeneracji pomogłaby w leczeniu urazow pola walki a takze miałaby zastosowanie w cywilnej opiece zdrowotnej.

Profesor R. Puchała jest absolwentem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1982). W 1990 r. na Wydziale Weterynaryjnym SGGW uzyskał stopień doktora, a w 1999 r. na w/w Wydziale otrzymał stopień doktora habilitowanego. Profesor R. Puchała odbył szereg staży i praktyk w instytucjach naukowych za granicą, m.in.:

Staż fundacji Dekabana

w Katedrze Fizjologii Zwierząt, Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver, Kanada w latach 1990.02.15 - 1990.08.24 oraz staż post doktorski w tymże Instytucie w latach 1992.03.01 - 1992.09.01

Staż z British Council

w Rowett Reseach Institute, w Aberdeen, Szkocja w latach 1990.11.07 - 1991.05.17

Staż po doktorski

w Langston University, Langston, Oklahoma, USA (1992.09.01 - 1995.07.31).

Od 1995 roku jest profesorem w Langston University w Oklahomie, gdzie zajmuje się pomiarem energetyki organizmu przy pomocy kalorymetrii pośredniej, pulsu serca oraz zużycia tlenu przez tkanki. Posiada znaczne doświadczenie w badaniu regulacji metabolicznej skóry oraz wpływu hormonów i składników pokarmowych na aktywność torebek włosowych i wzrost włosa.

Znaczną część aktywności Profesora R. Puchały zajmuje się działalność dydaktyczna, należy przy tym podkreślić, że sprawował opiekę nad ponad 50 osobami odbywającymi staże podoktoranckie.

Jest konsultantem i recenzentem projektów badawczych z zakresie fizjologii i genetyki dla USDA-NIFA Washington.

Profesor R. Puchała jest autorem i współautorem 155 publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach. Obecnie współpracuje z Samodzielną Pracownią Fizjologii Stosowanej WIHE gdzie prowadzi prace związane z fizjologią i genetyką wysiłku, genetyczną i środowiskową tolerancją bólu, oraz testami i procedurami pomagającymi w ocenie fizjologii wysiłku i bólu.

Aktualnie jest kierownikiem projektu uzyskanego w II edycji konkursu “Kościuszko” pt. "Zwiększenie możliwości działania w warunkach stresu bojowego poprzez podniesienie efektywności przeciwdziałania bólowi i zmęczeniu u żołnierzy" do realizacji w WIHiE w latach 2018-2020.

Opis projektu

Wrażliwość bólowa jest bardzo złożonym i nadal słabo poznanym zjawiskiem, związanym z oddziaływaniem wielu mechanizmów na różnych poziomach szlaków nerwowych włączonych w powstawanie i przewodzenie bodźców nocyceptywnych oraz percepcję bólu. Pomimo dużego postępu wiedzy na temat bólu i analgezji, nadal nie w pełni poznane są przyczyny osobniczych różnic we wrażliwości bólowej oraz czynniki wpływające na te różnice. Osłabienie wrażliwości bólowej na bodźce stresowe stanowi jeden z podstawowych mechanizmów adaptacyjnych, decydujących o przetrwaniu w sytuacji zagrożenia.

Celem projektu jest ocena działania wyciągu z różeńca górskiego na percepcję bólu, sprawność mentalną oraz sprawność fizyczną w populacji osób narażonych na stres w warunkach służby wojskowej, ocena sprawności mentalnej, wytrzymałości fizycznej i siły mięśniowej po podaniu wyciagu z różeńca górskiego; ocena wpływu genotypu na zakres i charakter reakcji bólowej oraz określenie współzależności pomiędzy poziomem percepcji bólu a genotypem.Potwierdzenie korzystnego wpływu ekstraktu z różeńca górskiego na reakcje bólowe, sprawność mentalną oraz wytrzymałość fizyczną może być przesłanką do indywidualizacji wyposażenia żołnierzy w ramach tzw. pakietu przetrwanie (pakietu wspomagającego działanie operacyjne żołnierzy w warunkach izolacji przez 3 doby). Różeniec górski wydaje sie być substancją o działaniu analgetycznym, pozbawioną efektów ubocznych, a jednocześnie zwiększającą sprawność fizyczną i umysłową w stanach zmęczenia oraz łagodzącą negatywne skutki stresu. Z kolei rozpoznanie genetycznych uwarunkowań reakcji na bodźce bólowe może dostarczyć nowych danych na temat przyczyn osobniczych różnic w odczuwaniu doznań bólowych oraz odpowiedzi na leczenie przeciwbólowe, co w perspektywie może wpłynąć na poprawę prewencji, oceny i leczenia bólu.

Profesor A. Więdłocha jest absolwentem Wydziału Biologii Uniwersytetu we Wrocławiu (1983). Stopień doktora uzyskał w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu w 1989 r., na podstawie rozprawy pt.: Zastosowanie przeciwciała monoklonalnego anty-L1210V i jego immunotoksyny w doświadczalnej terapii przeciwbiałaczkowej. W 1997 r. uzyskał w ww. Instytucie stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy pt.: Toksyna błonicza jako molekularne narzędzie w badaniu mechanizmu przekazywania sygnału indukowanego przez receptor dla czynnika wzrostu fibroblastow. W latach 1991-1994 wyjechał na staż podoktorski, który odbywał w Department of Biochemistry, Institute of Cancer Research w Oslo (pozycja fundowana przez Norwegian Cancer Society), a w latach 1995-1998 był pracownikiem naukowym w Department of Biochemistry, Institute for Cancer Research, Norwegian Radium Hospital w Oslo. Od 1998 r. jest profesorem w ww. Instytucie. W latach 2004-2009 był kierownikiem projektu naukowego w Department of Biochemistry, Institute for Cancer Research, Norwegian Radium Hospital, Centre for Cancer Biomedicine, w Oslo, a od roku 2010 kieruje zespołem naukowym w tym Instytucie, prowadząc badania nad mechanizmami sygnalizacji wewnątrzkomórkowej indukowanej przez czynnik wzrostu fibroblastów oraz nad rolą białek szoku cieplnego w rozwoju nowotworów.

Aktualnie, prof. A. Więdłocha jest kierownikiem projektu uzyskanego w II edycji konkursu KOŚCIUSZKO pt.: Przedkliniczna ocena ekspozycji całego ciała na niskie dawki promieniowania X skojarzonych z inhibitorami immunologicznych „punktów kontrolnych” i/lub białka szoku cieplnego jako nowatorskiej terapii raka płuc, zatwierdzonego do realizacji w WIHiE w latach 2018-2020.

Opis projektu

Rak płuc jest główną przyczyną zgonów na nowotwory u mężczyzn i drugą u kobiet. W odróżnieniu od wielu nowotworów złośliwych, w których leczeniu dokonano ostatnio znacznego postępu, u chorych z rakiem płuc prognoza ciągle jest zdecydowanie niekorzystna. Nadzieje na poprawę tej sytuacji wiązane są z nowymi formami immunoterapii (taką jak blokada funkcji tzw. „immunologicznych punktów kontrolnych”, IPK) oraz tzw. celowaną terapią molekularną (np. poprzez hamowanie pronowotworowej funkcji białek szoku cieplnego, HSP). Szczególnie korzystne może okazać się połączenie tych form terapii z immunostymulującymi ekspozycjami na niskie (0,1 Gy) dawki promieniowania jonizującego, którym – inaczej niż w przypadku standardowej radioterapii – może być bezpiecznie poddawane całe ciało chorego z nowotworem z przerzutami.

W tym kontekście, celem projektu jest zbadanie potencjalnie przeciwnowotworowego działania ww. form terapii, zastosowanych w różnych kombinacjach, u myszy z indukowanym rakiem płuca. Szczegółowe zadania badawcze projektu obejmą ocenę progresji nowotworu i przeżywalności myszy z przeszczepionym rakiem płuc po ekspozycji całego ciała tych zwierząt na niskie dawki promieniowania X w skojarzeniu z podaniem przeciwciał hamujących działanie dwóch IPK: CTLA-4 i PD-1 oraz/lub syntetycznego inhibitora białka HSP90. Dodatkowo, przebadana zostanie aktywność tych elementów układu odpornościowego, które grają rolę w procesie kancerogenezy.

Uzyskane wyniki tych badań powinny dostarczyć danych dla opracowania nowatorskiej strategii leczenia raka płuc u ludzi.

Prof. Jacek Kubiak jest z wykształcenia biologiem rozwoju i biologiem komórki. Doktorat uzyskał w Zakładzie Embriologii Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem prof. Andrzeja K. Tarkowskiego w roku 1988. W trakcie czteroletniego pobytu postdoktorskiego w Instytucie Jacques Monod w Paryżu wraz z prof. Bernardem Maro badał regulację cyklu komórkowego w oocytach i zarodkach myszy. Wówczas nabył również umiejętności analizy biochemicznej i genetycznej. Od roku 1997 pracował w Rennes we Francji, gdzie kierował grupą badawczą “Mitoza i mejoza” badającą wczesny rozwój zarodkowy myszy i Xenopus laevis. W roku 2000 obronił habilitację na Uniwersytecie Rennes 1 w Rennes we Francji. Od roku 2016 pracuje w WIHE jako professor nadzywczajny i kieruje Zakładem Medycyny Regeneracyjnej i Biologii Komórki w placówce WIHE na ulicy Szaserów w Warszawie. W ostatnim okresie poszerzył swoje zainteresowania naukowe o problemy związane z różnicowaniem gonad - jajników i jąder, matematycznym modelowaniem procesów cyklu komórkowego, działaniem makrofagów, zdolnościami regenarycyjnymi komórek macierzystych, biologią skóry i gojeniem ran.

W drugiej edycji programu Kościuszko jest kierownikiem projektu badawczego MON, przewidzianego na lata 2018-2021, pn. „Ocena wykorzystania i zwiększania potencjału regeneracyjnego mezenchymalnych komórek macierzystych uzyskiwanych w różnym okresie życia z tkanki tłuszczowej (AD-MSC; Adipose-Derived Mesenchymal Stem Cells) do wspomagania leczenia ran”.

Opis projektu

Jednym z głównych kierunków badawczych Zakładu Medycyny Regeneracyjnej i Biologii Komórki WIHE jest projekt badawczy prowadzony w ramach grantu Kościuszko 2 przyznanego nam przez MON od stycznia 2018 roku. Projekt ten zakłada weryfikację zdolności regeneracyjnych mezenchymalnych komórek macierzystych uzyskiwanych z tkanki tłuszczowej w różnym okresie życia myszy do poprawiania gojenia się ran. Chcemy stwierdzić czy komórki zmieniają swoje właściwości w trakcie życia osobnika poczynając od okresu płodowego, a kończąc na wieku podeszłym. Podejmiemy również próby modyfikowania tych zdolności tak, by ewentualnie poprawiać je w komórkach o obniżonych zdolnościach. Będziemy również testować użycie mezenchymalnych komórek macierzystych równolegle ze stymulacją ścieżki molekularnej kinazy MELK w komórkach rany, co może przynieść efekt synergii przyśpieszającej gojenie.