Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii - Projekty

Narodowy Program Zdrowia (NPZ) 2016-2020

Cel strategiczny: wydłużenie życia w zdrowiu, poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia.

WIHiE pod koniec 2016 roku rozpoczął działania na rzecz poprawy zdrowia i związanej z nim jakości życia społeczeństwa w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Instytut realizuje zadania z zakresu zdrowia publicznego ukierunkowane na poprawę stanu zdrowia i warunków służby i pracy personelu Sił Zbrojnych RP. Uczestniczy obecnie w trzech projektach:

1. Ocena wpływu ekspozycji na czynniki chemiczne, biologiczne i fizyczne wynikające ze specyfiki służby żołnierzy zawodowych z wyłączeniem lotnictwa wojskowego i Marynarki Wojennej
   – ze środków, których dysponentem jest Ministerstwo Obrony Narodowej;
2. Przeprowadzenie aktualizacji norm żywienia dla populacji, w tym norm żywienia zbiorowego służb mundurowych, w oparciu o najnowsza wiedzę medyczną oraz badania naukowe krajowe i zagraniczne, w tym opracowanie i opublikowanie w formie cyfrowej i drukowanej oraz dystrybucję w 2017 oraz 2020
   – ze środków, których dysponentem jest Ministerstwo Obrony Narodowej;
3. W zakresie wzmocnienia nadzoru nad bezpieczeństwem osób pełniących służbę na stanowiskach, na których występuje narażenie na czynniki rakotwórcze i mutagenne
   – ze środków, których dysponentem jest Ministerstwo Zdrowia.

Ad 1. Projekt „Ocena wpływu ekspozycji na czynniki chemiczne, biologiczne i fizyczne wynikające ze specyfiki służby żołnierzy zawodowych z wyłączeniem lotnictwa wojskowego i Marynarki Wojennej”

Cel Operacyjny 4, Działanie 3.2.a
Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020, których dysponentem jest Ministerstwo Obrony Narodowej

Nowoczesne Siły Zbrojne Rzeczpospolitej Polskiej, to dwa główne elementy składowe: czynnik ludzki i czynnik współczesnej techniki wojskowej. Części te są ze sobą ściśle powiązane, stąd też ściśle, wzajemnie na siebie oddziałują. Technika wojskowa i środowisko służby wojskowej nie pozostają obojętne dla zdrowia żołnierzy i pracowników cywilnych wojska. Środowisko pola walki, to źródło niewystępujących w innych gałęziach gospodarki narodowej zagrożeń biologicznych, chemicznych i fizycznych jak również tych specyficznych dla środowiska wojskowego. Zniesienie obowiązkowej, zasadniczej służby wojskowej i przejście na system zawodowej służby szeregowych i podoficerów spowodowało, że zarówno liczba narażonych na czynniki szkodliwe związane ze specyfiką i charakterem służby, jak i czas narażenia, znacznie wzrosły.

Stawiane przed żołnierzami, wynikające z obowiązującej strategii obronnej zadania, a także wyposażenie w coraz bardziej nowoczesny sprzęt, to czynniki powodujące trwającą w sposób ciągły restrukturyzację Sił Zbrojnych RP, której efektem jest m.in.:

• tworzenie nowych stanowisk służby wojskowej,
• wprowadzanie zmian w stosowanych środkach ochronnych,
• wprowadzanie istotnych zmian organizacyjnych i technicznych.

Dlatego też konieczne jest przeprowadzenie kompleksowych badań czynników biologicznych, chemicznych i fizycznych, narażenia zdrowia żołnierzy i pracowników cywilnych wojska, wynikających ze specyfiki służby i/lub pracy i charakteru jednostki wojskowej. Opis jakościowy i ilościowy czynników narażenia będzie miał podstawowe znaczenie w zapobieganiu wypadkom, urazom, chorobom zawodowym oraz innym czynnikom powodującym czasową lub trwałą niezdolność do zawodowej służby wojskowej i/lub pracy.

Opis specyficznych dla wojska czynników narażenia pozwoli na podjęcie działań :

• zapobiegawczych w trakcie szkolenia,
• minimalizujących ryzyko narażenia na etapie stawiania wymagań dla nowego sprzętu i uzbrojenia,
• mających na celu dobór ochron indywidualnych i zbiorowych dla specyficznych, występujących w wojsku narażeń,
• polegających na wprowadzeniu działań profilaktycznych mających na celu ograniczenie zachorowalności żołnierzy na choroby o etiologii biologicznej (chorób bakteryjnych, wirusowych i innych), ze szczególnym uwzględnieniem chorób wektorowych w kraju i w rejonach PKW,
• szkoleniowych, mających na celu podniesienie świadomości zagrożeń i konieczności dbania o własne zdrowie przez żołnierzy i pracowników cywilnych.

Główne cele realizacji zadania:

• wykonanie rejestrów, charakterystycznych dla specyfiki służby wojskowej i typu jednostki, zagrożeń czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi,
• wskazanie punktów krytycznych narażenia na nowych stanowiskach służby i pracy,
• poprawa warunków higieny pracy na zagrożonych stanowiskach,
• ocena wykładników ryzyka zdrowotnego.

Ad 2. Projekt „Przeprowadzenie aktualizacji norm żywienia dla populacji, w tym norm żywienia zbiorowego służb mundurowych, w oparciu o najnowsza wiedzę medyczną oraz badania naukowe krajowe i zagraniczne, w tym opracowanie i opublikowanie w formie cyfrowej i drukowanej oraz dystrybucję w 2017 oraz 2020

Cel Operacyjny 1, Działanie 3.1.6
Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020, których dysponentem jest Ministerstwo Obrony Narodowej

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, poszczególne grupy ludności powinny otrzymywać w codziennym pożywieniu taką ilość produktów, która może zapewnić prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny oraz pełnię zdrowia. Jest to możliwe przy zastosowaniu norm żywienia. Przez pojęcie „normy żywienia” rozumiemy ilość energii oraz niezbędnych składników odżywczych, wyrażone w przeliczeniu na jedną osobę i jeden dzień, uwzględniające specyficzne dla wyróżnionych grup różnice w zapotrzebowaniu organizmu, zależne od wieku, płci, stanu fizjologicznego i aktywności fizycznej, a także związane z warunkami bytowymi i trybem życia.

Żołnierz, aby sprawnie działać, potrzebuje nie tylko munduru, broni, wyposażenia i sprzętu, ale tak jak każdy człowiek, dostarczenia odpowiednich ilości, dobrej jakościowo żywności. Stosowana w żywieniu żołnierzy racja pokarmowa musi pokrywać ich zapotrzebowanie energetyczne związane z procesem szkolenia i służby oraz dostarczać wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Podstawową zatem zasadą racjonalnego żywienia żołnierzy jest dostarczenie, wraz z pożywieniem, odpowiednich ilości energii, stosownie do wartości wydatku energetycznego.

Żołnierze powinni być żywieni racjonalnie, to jest w oparciu o normy żywienia. Aktualnie w Wojsku Polskim nie ma norm żywienia, a więc norm na energię i poszczególne składniki odżywcze, opartych o wartości wydatku energetycznego żołnierzy, związanego z procesem szkolenia wojskowego i charakterem pełnionej służby oraz typem jednostki wojskowej. Planowanie i realizacja żywienia odbywa się w oparciu o normy wyżywienia, zwane także wzorcowymi racjami pokarmowymi lub według nomenklatury wojskowej, racjami żywnościowymi. Są to dzienne zestawy produktów, z podstawowych grup produktów spożywczych dla jednej osoby, które mają pokryć zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze. Wprawdzie od 2012 roku w Polsce funkcjonują znowelizowane normy żywienia dla populacji cywilnej, to jednak trudno jest stosować je w żywieniu żołnierzy, bowiem, jak wykazały wyniki wielu badań, ich wydatek energetyczny związany z procesem szkolenia i wykonywania zadań jest z reguły znacznie większy w porównaniu do populacji ogólnej.

Główne cele realizacji zadania:

• opracowanie norm żywienia zbiorowego dla żołnierzy Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej, Sił Powietrznych i Wojsk Specjalnych, z uwzględnieniem specyfiki i charakteru służby, stanowiących podstawę planowania i realizacji żywienia w warunkach garnizonowych i poligonowych,
• opracowanie zasad, modeli i norm żywienia stanowiących podstawę planowania i realizacji żywienia żołnierzy pełniących służbę w odmiennych warunkach klimatycznych.

Ad 3. Projekt w zakresie wzmocnienia nadzoru nad bezpieczeństwem osób pełniących służbę na stanowiskach, na których występuje narażenie na czynniki rakotwórcze i mutagenne

Cel Operacyjny 4, Działanie 2.1.2
Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020, których dysponentem jest Ministerstwo Zdrowia.

Obecnie w ramach modernizacji Sił Zbrojnych RP wprowadza się do użytku nowe elementy uzbrojenia i wyposażenia, które mogą być również źródłem narażenia na czynniki rakotwórcze i mutagenne.

WIHiE, na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji, preparatów czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, prowadzi rejestr danych o narażeniu w jednostkach organizacyjnych podległych MON W ramach działań zapobiegawczych, w celu wzmocnienia nadzoru nad bezpieczeństwem osób pełniących służbę na stanowiskach, na których zastosowano nowe technologie, wymagana jest weryfikacja zgłoszenia jednostek wojskowych do ww. rejestru w celu identyfikacji wszystkich czynników, które można ustalić na podstawie dostępnej wiedzy naukowej i obowiązujących uregulowań prawnych. Szczególnie, wnikliwej analizie, należy poddać stanowiska specyficzne dla służby wojskowej, które nie są zgłaszane do rejestru, z powodu trudności w ustaleniu możliwości ekspozycji na czynniki szkodliwe niewystępujące w sposób ciągły, np. w czasie wykonywania zadań bojowych na poligonach.

Główne cele realizacji zadania:

• weryfikacja bazy danych rejestru czynników rakotwórczych i mutagennych,
• poprawa jakości danych zgłaszanych do rejestru przez jednostki wojskowe,
• podnoszenie świadomości służb BHP, inspektorów WOMP, lekarzy nadzorujących miejsca służby (pracy) oraz żołnierzy i pracowników na temat narażenia na czynniki rakotwórcze i mutagenne na stanowiskach służby (pracy) poprzez szkolenia,
• rozszerzenie zakresu działań ukierunkowanych na ochronę zdrowia osób narażonych na działanie czynników rakotwórczych w resorcie obrony narodowej.

Powrót